15 Ekim 2024 Salı

Aelius Donatus - Ars Minor (çev. Ümit Duran)

DONATUS’UN KELİME TÜRLERİ ÜZERİNE ARS MİNOR’U

(son düzenleme 24.10.2024)


MS 4. asır Roma gramercilerinden Aelius Donatus’un Ars Minor’u, asırlar boyunca Batı gramer geleneğinin temel metinlerinden olmuştur. Gramere giriş bâbındaki bu kısa fakat önemli metnin daha önce Türkçeye çevirisi sanırım yapılmamış. Gramer tarihi üzerine çalışmaların için Ars Minor’u incelemem gerektiğinde İngilizce çevirinin mevcudiyeti, metnin dilinin sadeliği ve terminolojiye az buçuk hakimiyetim sebebiyle metni çevirme cesareti buldum. Amatör bir çaba ürünü olan bu çeviri çalışmasında, Latinceden faydalanmakla birlikte Türkçeye çeviri asıl olarak İngilizce metinden yaptım. İngilizce metinden ayrıştığım noktalarda dipnot verdim. Academia sayfamda ve bloğumda yayımlanacak bu çeviri herkesçe ulaşılabilir olacağından, eksikler ve yanlışlarla ilgili düzeltilerin ve katkıların birçok kişiye faydası olacaktır.

TERİMCE
adverbium - adverb - zarf
casus - case - hal
casus ablativus - ablative case - ayrılma hali
casus accusativus - accusative case - belirtme hali
casus dativus - dative case - yönelme hali
casus genitivus - genitive case - aitlik hali
casus nominativus - nominative case - yalın hal
casus vocativus - vocative case - seslenme hali
coniugatio - conjugation - çekim: Fiil çekimi.
coniunctio - conjunction - bağlaç
declinatio - declension - çekim:
Fiil harici kelime türlerinin çekimi.
deponens - deponent - deponent: Form olarak edilgen çatıda olup anlamca etken olan fiil.
epicoenon & promiscuum - epicene - epicoenon: Form olarak eril veya dişil olmasına rağmen hem erkek canlıyı hem dişi canlıyı ifade eden isimlerin oluşturduğu kategori. Latincede passer kelimesi form olarak eril cinsiyet olsa da hem erkek serçeyi hem dişi serçeyi ifade eder. Yunancada ᾱ̓ετός (āetós) kelimesi form olarak eril cinsiyet olsa da hem erkek kartalı hem dişi kartalı ifade eder.
figura - form - yapı: Kelimeler yapı bakımından 2 şekildedir; basit, yani ek almamış ve bileşik, yani ek almış ya da 2 veya daha fazla kelimeden oluşmuş. Metinde günümüzdeki 3’lü ayrımın (basit, türemiş, bileşik) yerine 2’li bir ayrım (basit, bileşik) görüyoruz.
genus - gender - tür veya cinsiyet: Metinde genus terimi fiil bağlamında morfolojik yapı (basitlik-birleşiklik) açısından “tür”leri ifade eder. İsim, zamir ve ortaç bağlamında ise “gramatik cinsiyet” anlamında kullanılır.

genus commune - common gender - ortak cinsiyet: Latin ve Yunanca gibi cinsiyetli dillerde eril ve dişil formu aynı olan kelimeler. Örneğin Latince sacerdos kelimesi bir rahibi veya rahibeyi ifade eder. Sacerdos’un önüne gelen artikelin veya sıfatın cinsiyeti, ifade edilen kişinin bir erkek mi kadın mı olduğunu bilmeye yardımcı olur. Örn; hic sacerdos (“bu rahip”), haec sacerdos (“bu rahibe”), ὁ θεός ([ho theós], “tanrı”), ἡ θεός ([hē theós], “tanrıça”).
genus femininum - feminine gender - dişil cinsiyet
genus masculinum - masculine gender - eril cinsiyet
genus neutrum - neuter gender - nötr cinsiyet

gerundium - gerundive - gerundium:
Fiilden türeyerek zarflaşan ve yüklemi niteleyen kelime.
gradus comparationis - comparative degrees - kıyaslama dereceleri: Kıyaslama dereceleriyle ilgili bir terim problemi vardır. Kıyaslamada 3 derece vardır; 1) yalın derece 2) karşılaştırma derecesi 3) enüstünlük derecesi. Genel olarak derece olgusu ve bu olgudaki 3 dereceden ikincisi (tekillik-çoğulluk farkını gözardı edersek) aynı terimle adlandırılmıştır, ki bu da muğlaklığa yol açabilmektedir. Türkçede ise genel olarak derece olgusuna kıyaslama dereceleri, bu olguda ikinci sırada olan dereceye ise karşılaştırma derecesi diyerek bu metinde bir ayrım yapılmıştır. Kıyaslama ve karşılaştırma kelimeleri eşanlamlı olsa da bu ayrım bir nebze iş görmektedir.
gradus positivus - positive degree - yalın derece: Kıyaslama dereceleri temel olarak 3'e ayrılır; yalın derece (Ayşe hızlıdır), karşılaştırma derecesi (Ayşe daha hızlıdır) ve enüstünlük derecesi (Ayşe en hızlıdır). Latince positivus ortacı harfiyen “koyulmuş, sabit, müspet” anlamında olup gramerde “temel halde, temel derecede” anlamındadır. Temel halde olan, yani karşılaştırma veya enüstünlük derecelerinin morfolojik değişimine uğramamış sıfata positivus sıfat denir. Fiil bağlamında ise, positivus fiil temel halde olan, yani olumsuzluk belirtmeye yarayan morfolojik değişime uğramamış olan fiildir. Bu açıdan fiillerde positivus ve affirmativus terimleri hemen hemen aynı şeyi ifade eder.
interiectio - interjection - ünlem
modus - mood - kip

modus coniunctivus - subjunctive mood - bağlama kipi:
Latin gramerinde modus coniunctivus ve modus subiunctivus terimleri kısmen eşanlamlı kullanılmıştır. Coniunctivus ve subiunctivus terimleri iki şeyi bağlamayı ifade eder. Metinde bağlama kipindeki Latince fiiller cum (“ile”) edatlı fiillerdir.
modus imperativus - imperative mood - emir kipi
modus impersonalis - impersonal mode - şahıssız kip
:
Şahıs veya varlık belirtmeyen fiil çekimi. Örneğin İngilizce it rains ifadesinde it zamiri bir şahıs veya varlığı ifade etmez. Latincede impersonal fiiller genelde 3. tekil kipte geçişsiz edilgen fiillerdir. Örneğin Sic itur ad astra cümlesinin harfiyen çevirisi (“Yıldızlara böyle gidilir”) olup itur fiili şahıssız kipte bir fiildir.
modus indicativus - indicative mood - haber kipi
modus infinitivus - infinitive mood - infinitif kip
modus optativus - optative mood - istek kipi
nomen - noun - isim
nomen appellativum - common noun - cins ismi
nomen proprium - proper noun - özel isim

numerus - number - sayı: Latincede gramatik olarak sayı 2’dir; tekil ve çoğul. Arapçada, Arkaik Yunancada ve bazı başka dillerde 2 kişiyi ifade etmek için ikil (Yun. δυϊκός [duïkós], Lat. dualis, Osm. ﺗﺜﻨﻴﻪ [tesniye]) form olup bu dillerde gramatik olarak sayı 3’tür.
pars orationis - part of speech - kelime türü
participium - participle - ortaç
perfectum - perfect - bitmiş
persona - person - şahıs

pluperfectum - pluperfect - pluperfekt: Geçmişte bitmiş bir eylemin daha öncesindeki zamanı ifade eden fiil çekimi (örn: amavit [“sen sevdin”], amavisses [“sen sevmiştin”]).
pluralis - plural - çoğul
praepositio - preposition - edat
pronomen - pronoun - zamir
singularis - singular - tekil
tempus futurum - future tense - gelecek zaman
tempus praeteritum - preterite tense - geçmiş zaman
tempus praeteritum imperfectum - bitmemiş geçmiş zaman
tempus praeteritum perfectum - preterite perfect tense - bitmiş geçmiş zaman:

verbum - verb - fiil
verbum communia - common verb - ortak fiil: Anlam olarak edilgen olmasına rağmen yapı olarak hem etken hem edilgen olan fiil.
verbum compositum - compound word - birleşik kelime
verbum meditativum - desiderative verb - istek bildiren fiil
verbum simplex - simple word - basit kelime
vox activa - active voice - etken çatı
vox passiva - passive voice - edilgen çatı




11 Ağustos 2024 Pazar

Dilimsel "En"ler — Sözlüklerin "En"leri

YouTube kanalım Dilimsel Düşünce'de yeni bir seriye başladım. Dilimsel "En"lerin ilk bölümünde sözlüklerin "en"lerine bakıyoruz!

Dilimsel "En"ler #1 — Sözlüklerin "En"leri
https://www.youtube.com/watch?v=FRCOqs35wEY


0:00 Intro 
0:18 En eski sözlük: Urra-hubullu 
5:25 En uzun sözlük: Woordenboek der Nederlandsche Taal 
6:44 Yazımı en uzun süren sözlük: Thesaurus Linguae Latinae 
10:43 En uzun sözlük maddesi: "Run" (Oxford English Dictionary) 
13:11 Türkçenin en eski sözlüğü: Divânu Lugâti't Türk 
15:06 Bonus: Bir sözlükçülük trajedisi

22 Mayıs 2024 Çarşamba

Yeni Makale Çevirisi

Aikido üzerine yeni bir çeviri Türk Aikido Dergisi'nde yerini aldı. Ünlü aikido ustası Nobuyoshi Tamura'nın (田村 信喜, 1933 - 2010) yakın öğrencilerinden Eric Grousilliat'ın yazdığı kısa bir makaleyi İngilizceden Türkçeye çevirdim. 

Makalede Tamura'nın ve Ueshiba'nın aikido eğitiminde yaptığı değişiklikler, junbi dosa (準備動作) ve jikyu jutsu (自彊術) gibi kavramların aikidoya entegre edilmesi gibi konularda bilgi alabilirsiniz. Ayrıca Tamura'nın aikido eğitiminin amacı üzerine düşüncelerini de okuyabilirsiniz. 

Tamura Nobuyoshi: Pratiğin merkezi bedendir 


 

20 Mart 2024 Çarşamba

Boş Ayna Dergi Topluluk Buluşmaları #1 - Ümit Duran ile Aikido Terimleri Üzerine

25 Şubat Pazar 19:00'da Boş Ayna Dergi'nin editörü Oğuzhan Yılmaz Hoca ile aikido meraklısı katılımcıların eşliğinde bir sohbet yaptık. Boş Ayna Dergi Topluluk Buluşmaları adlı bu sohbet dizisinin ilk buluşmasının video kaydı Boş Ayna Dergi'nin YouTube sayfasında yayında. Uke (受け), tori (取り), nage (投げ) ve benzeri aikido terimleri ve ukelik kavramı hakkında konuştuğumuz bu videoyu Türkçe altyazı ile izleyebilirsiniz.

2 haftada bir pazar akşamları düzenlenen bu Zoom sohbetlerinden haberdar olmak ve katılmak için Boş Ayna Dergi'nin web sitesinde (https://www.bosayna.com/aikido-topluluk-bulusmalari-basliyor/) kayıt formunu doldurabilir ve Boş Ayna Dergi'nin sosyal medya hesaplarını takip edebilirsiniz.

Uke ve Nage/Tori Ne Anlama Gelir? 
Ümit Duran ile Aikido Terimleri Üzerine


 

18 Şubat 2024 Pazar

Yeni Video Çevirisi

 Ekim 2023'te K Klein adlı YouTube kanalının bir videosuna Türkçe altyazı eklemiştim. Video, dilbilimci Noam Chomsky ve antropolog Daniel Everett arasında geçen Piraha dili tartışması üzerine. 

The Battle of the Linguists | Pirahã Part 2
https://www.youtube.com/watch?v=g14EvDDhgpE


Şubat 2024'te ise Aikido - Guillaume Erard adlı YouTube kanalının bir videosuna Türkçe altyazı ekledim. Video, aikidoda diz üstüne çökme ve yerde selam vermenin temellerini anlatıyor

[TUTORIAL] Sitting in SEIZA and BOWING in AIKIDO

1 Kasım 2023 Çarşamba

Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS) Videoları / Videos for Dictionary of Aikido Terms (ATS)

Aikido Terimleri Sözlüğü'nün (ATS) YouTube videoları aşağıdadır;

- Aikido Bokken Kesiş Terimleri
- Aikido Bokken Duruşları Terimleri
- 2 Happō Giri (八方斬り) Varyasyonu
- 5 Shihō Giri (四方斬り) Varyasyonu

Bu videolarda kavramların isimleri ve kanjilerinin yanı sıra fiziksel gösterimleri verilmiştir. Videoların amacı teknik detay göstermekten ziyade ilgili terimleri temel düzeyde göstermektir. Yeni videolar yolda, YouTube kanalımıza abone olmayı unutmayınız!

Here are the YouTube videos Dictionary of Aikido Terms (ATS);
- Aikido Terms for Bokken Cuts
- Aikido Terms for Bokken Stances
- 2 Happō Giri (八方斬り) Variations
- 5 Shihō Giri (四方斬り) Variations

In these videos, the names of the notions and their kanji are represented, as well as their physical demonstrations. Please note that the aim of the videos is not to show technical details but to basically give the set of related terms. More videos to come, don't forget to subscribe to our YouTube channel!




23 Temmuz 2023 Pazar

Dilimsel Düşünce'de Yeni Video

Türk Aikido Dergisi'ne (TAD) eklediğim Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS) için tekrardan Dilimsel Düşünce'ye odaklanma vakti! Yeni video kanalda yayında.

Portekizce Hakkında Birkaç Bilgi
On The Portuguese Language
https://www.youtube.com/watch?v=o-MxK4CmJ2k

Kaynakça (Resource) Dosyası/Document
https://docs.google.com/document/d/1lVFV_eTeQGU0Fop_4LIthh_h3aMiAuB4dDVEOTPb-Uc/edit?usp=sharing

Portekizce nasıl bir dildir? Portekizce bugüne nasıl ve nereden gelmiştir? Portekizce nerelerde konuşulmaktadır? Portekizcenin kelime haznesinin kaynakları nelerdir? Lizbon'da Belém Kulesi'nin önünde çekilen ve Portekizce hakkında birçok noktaya değinilen bu video ile Portekizcenin tarihinde ufak bir yolculuğa çıkacaksınız. 0:00 Intro 0:26 Portekiz’in resmî dilleri 0:56 Portekizcenin gelişimi 2:02 Portekizcenin konuşulduğu yerler 2:55 Lusitano-Lusitania 3:14 İberya’nın dilleri 4:05 İberya’da koloniler 5:12 Portekizcede Alân izleri 5:57 Portekizce kelime haznesinin kaynakları 7:15 Portekizcenin Slavvâri tınısı 8:20 Sonuç 9:30 Latince 10:02 Portekiz Portekizcesi 10:28 Brezilya Portekizcesi 10:58 İspanyolca


Time to focus again on Dilimsel Düşünce as I have developed the Dictionary of Aikido Terms (Aikido Terimleri Sözlüğü, ATS for short) on our Turkish Aikido Magazine website.

What is Portuguese language? How and where did the Portuguese language come from? Where is Portuguese spoken today? What are the sources of the this language's vocabulary? With this video, shot in front of the Belém Tower in Lisbon, you will see many points about the Portuguese language and will take a small journey in its history. 0:00 Intro 0:26 The official languages of Portugal 0:56 The evolution of the Portuguese language 2:02 Places where Portuguese is spoken 2:55 Lusitano-Lusitania 3:14 The languages of Iberia 4:05 Colonies in Iberia 5:12 Alān traces in Portuguese 5:57 The sources of the Portuguese vocabulary 7:15 Portuguese sounding Slavic 8:20 Conclusion 9:30 Latin 10:02 Portugal Portuguese 10:28 Brazilian Portuguese 10:58 Spanish

7 Mayıs 2023 Pazar

Aikido Terimleri Sözlüğü’nün (ATS) Kullanımına ve Japoncaya Dair Notlar

Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS) Nasıl Kullanılır? 

Aikido Terimleri Sözlüğü’ndeki maddeler 8 kısımdan oluşur. Bu kısımlar şunlardır; terim, kanji, hiragana, açıklama, not, ilgili terim, referans, türeyen terimler. Bu yazı sözlüğün kullanımını kolaylaştırmak üzere kısımları açıklamak ve aikido Japoncası üzerine bazı bilgiler vermek amaçlıdır. 

1) Terim 
Sözlükte 1 istisna hariç tüm maddebaşı terimler Japoncadır (baduanjin Çincedir, hiragana veya katakana yazımı yoktur). ATS bir terim sözlüğü olduğu için temel amaç terimlerin kanjilerini, hiraganalarını, Türkçe ve İngilizce çevirilerini, açıklamalarını, ilgili oldukları terimleri ve kendisinden türeyen diğer terimleri göstermektir. Bir terimin aikido bağlamında hangi anlamda kullanıldığı ekolden ekole, dojodan dojoya farklılık gösterebileceği için terimlerin işaret ettiği aikido tekniklerini tarif etmekten ve kavramlarla ilgili tekniksel detaylardan bilhassa kaçınılmıştır. Japoncada çok sayıda eşsesli kelime bulunduğu için eşsesli maddebaşları köşeli parantez ile numaralandırılmıştır (örn: ai[1], ai[2], ai[3], shin[1], shin[2]). Başka kelimelerle eşsesli olduğu halde bazı kelimelerin numaralandırılmaması, o kelimenin sözlük bünyesinde sadece 1 veya birkaç terimde geçiyor olmasından ötürüdür. Örneğin kiba dachi (騎馬立ち) terimindeki ki (騎) ve kiza (跪座) terimindeki ki (跪) kelimeleri sözlükte sadece birer kez geçmektedirler. Fakat chi[1], [2], ken[3] gibi sözlükte sadece 1 kez geçen bazı eşsesli kelimeler yine de numaralandırılmıştır. Terim bir önek ise sağında artı işaretiyle (örn: fu+, +), sonek ise solunda bir tireyle (örn: –sha, –gi[1]) gösterilmiştir. Sözlükte açıklanmış terimlerle oluşturulan uzun terimler, anlamları kolaylıkla anlaşılabilir olduğu takdirde sözlüğe alınmamıştır. Örneğin kote, kaeshi, shomen, uchi ve omote terimleri ayrı ayrı açıklandığı için shomen uchi kote gaeshi, shomen uchi kote gaeshi omote, ai hanmi kote gaeshi, chūdan tsuki kote gaeshi gibi kombinasyonlara sözlükte yer verilmemiştir. Taksim işareti ile verilen 2’li maddebaşları, aikido terminolojisinde birden fazla Çince okunuşu olan kelimeleri gösterir. Örneğin “gitme, icra etme, sıra” anlamındaki 行 kanjisinin 2 farklı Çince okunuşu vardır; gyō ve . Gyō okunuşu shugyō[1] teriminde, okunuşu ise shikkō teriminde karşımıza çıkar. 

2) Kanji 
Sözlükteki kanji terimler hakkında şuna dikkat edilmelidir; bir terim, furigana barındırıp barındırmamasına göre farklı şekillerde yazılabilir. Örneğin irimi nage kelimesi 入身投げ veya 入り身投げ olarak yazılabilir, aradaki fark ikincisinde り hiraganasının bir furigana olarak bulunması, yani sonrasına geldiği kanjinin nasıl okunduğunu belirtmesidir. Bu durumun birçok terim için söz konusu olması sebebiyle terim aramalarında hem furiganalı versiyonun hem de furiganasız versiyonun göz önünde bulundurulması tavsiye olunur. Japoncada ve Çincede bazı kanjiler bir basitleşme sürecinden geçmiştir ve yazımlarında değişiklik olmuştur. Bazı kanjiler hem geleneksel haliyle hem de basitleştirilmiş haliyle sözlükte görülebilmektedir. Örneğin “yaşam enerjisi” anlamındaki ki kelimesi geleneksel kanjisi (氣) ile Aikidō Maki No Ichi teriminde, basitleştirilmiş kanjisi (気) ile diğer terimlerde görülebilir. Kanji yazımlarda boşluk kullanılmamıştır (şahıs isimleri hariç). 

3) Hiragana
Bir kanjinin nasıl telaffuz edileceği çoğu durumda kanjiye bakmakla anlaşılamayacağı için hiragana son derece önemlidir. Kanjiler birer ideogramdırlar, yani bir harfi veya heceyi değil bir kelimeyi temsil ederler. Hiraganalar ise heceleri temsil ederler ve bu sebeple herhangi bir okunuş karmaşasına sebep olmadan okunabilirler. ATS’deki tüm maddebaşlarının kanjileri ve hiraganaları sol sütunda maddebaşının altında verilmiştir. Hiragana yazımda boşluk kullanılmamıştır. Hiragananın hemen solunda bulunan Ç ve J harfleri, sırayla her bir kanjinin nasıl okunduğunu belirtir. Ç harfi kanjinin Çin okunuşuyla (onyomi) okunduğunu, J harfiyse kanjinin Japon okunuşuyla (kunyomi) okunduğunu gösterir. Japoncada edatların ve partikellerin kanjisi genelde yoktur ve bu sebeple hiragana ile yazılırlar. Japoncaya Batı dillerinden gelmiş kelimeler genelde katakana ile yazılır ve sözlükte bunun tek örneği, son madde olan zubon terimidir. 

4) Açıklama
– Japonca terimde bir fiil olduğunda, fiil infinitif formda ise Türkçeye sonu –mek/-mak ile çevirilmiştir. Örn: 入れる (ireru) “sokmak”
– Japonca terimde isimleşmiş bir fiil varsa Türkçeye sonu –me/-ma veya –ış/-/-/-üş ile çevirilmiştir. örn; kaesu ➞ döndürmek, çevirmek; kaeshi ➞ döndürme, çevirme; utsu ➞ vurmak, uchi[1] ➞ vurma, vuruş
– Açıklama kısmında yer yer literal çeviriye başvurulmuştur. Bunun sebebi Japonca terimi oluşturan kelimeleri ve o terimin mecazsız anlamını Türkçede açıkça yansıtmaktır.

5) Not
Not kısmında terimler ve terimlerin ifade ettiği kavramlar hakkında dilsel, tarihsel notlar, uyarılar ve bazen referanslar verilmiştir. 

6) İlgili Terimler
İlgili Terimler kısmında, söz konusu terim ile zıt anlamlı, eş anlamlı, yakın anlamlı kelimeler gösterilmiştir. Maddebaşı terimin kanjisinin başka okunuşu varsa ve bu okunuş maddebaşı olarak ATS’de bulunuyorsa İlgili Terimler kısmında gösterilmiştir. Örneğin Çince okunuşu shin olan “vücut” anlamındaki 身 kanjisinin Japonca okunuşu mi’dir, bu sebeple shin[4] maddesinde İlgili Terim kısmında mi[1] görülebilir, aynısı tersi için de geçerlidir. 

7) Referans
Referans kısmında verilen matbu kitap, çevrimiçi kitap, makale ve videolar ile hem sözlüğün hazırlanması aşamasında başvurulan bazı kaynaklar gösterilmiş hem de ileri okuma veya araştırma yapmak isteyenlere öneriler sunulmuştur. ATS her ne kadar 2 dilli bir sözlük olsa da Türkçe kaynaklar/okuma önerileri öncelikli tutulmuş ve Referans kısmında verilmiştir. Referans gösterilebilecek Türkçe malzemenin olmadığı durumlarda İngilizce referanslar verilmiştir. (not: Google Books linklerinde ilk tıklamada kitap sayfasının görüntülenememesi durumunda tarayıcı sayfasını yenileyiniz.) 

8) Türeyen Terimler
Türeyen Kelimeler kısmında maddebaşı terimin kullanılmasıyla oluşturulan terimler gösterilmiştir. Bu kısımdaki terimler bileşik kelime veya tamlamadır ve bu sebeple dilsel açıdan “türeyen” ifadesi isabetli bir ifade değildir. Fakat sütunun darlığı sebebiyle başlığı olabildiğince kısma tutmak gerektiğinden “türeyen kelimeler” ifadesine başvurmak zorunda kalınmıştır. Maddebaşı terimle kurulmuş terim sayısının fazla olduğu durumlarda terimlerin bir kısmı listelenmiş, bir kısmı diğer ilgili maddelerdeki listelerde gösterilmiştir. Örneğin ai[1] terimini barındırınan aiki, kiai, aite, gibi terim ai[1] maddesinde, fakat aikibudō, aikijō, aikijū, aikidō[1], aiki–jūjutsu gibi terimler aiki maddesinde; aikidōka, aikidō ichiro, enbu no aikidō gibi maddeler ise aikidō[1] maddesinde listelenmiştir.

aikidō[1] maddesi

Japon Ortografisi Hakkında Bazı Temel Kavramlar 

Japon ortografisine dair kavramlar hakkında daha fazla bilgi için şuraya bakınız; Hiragana ve Katakana’nın Kanjilerden Evrimi ve Japon Ortografisi ile İlgili Bazı Kavramlar ve Terimler (hazırlayan: Ümit Duran, 2021) 

kanji: Japonların MS 5. asırda Çinden aldığı yazı sistemine ve bu sistemdeki karakterlere denir. Kanjiler hece veya harfleri değil kelimeleri temsil ederler. Bir kanjinin hangi kelimeyi temsil ettiği ve nasıl okunacağı kanjiye bakmakla anlaşılamaz, bu sebeple ezber gerektirir. Japoncaya Çinceden birçok kanji geçmiştir ve kanjiler hem Çinceden gelen kelimeleri hem Japonca kelimeleri temsil ederler. Kanjiler birden fazla kelimeyi temsil ettiği için birden fazla okunuşa sahiptirler. Kanjinin hangi kelimeyi temsil ettiğini, okuyan kişinin hangi kelimeyi telaffuz etmesi gerektiğini belli etmede furigana yardımcı olmaktadır. Örneğin 座 kanjisi Japonca okunuşla (kunyomi) suwari, Çince okunuşla (onyomi) za diye okunabilir ki ikisi de “oturma, oturum, oturma yeri” anlamındadır. Aynı kanjiye bir furigana olarak ri りhiraganasının eklenmesi onun “suwari” diye okunması gerektiğini gösterir ve belirsizlik ortadan kalkar. Çince tek hece temelli (İng. monosyllabic) bir dil olduğu için çoğu kanjinin Çince okunuşu tek heceli bir kelimedir. 

hiragana – katakana: Kanjiden evrilen Japon yazı sistemleri olan hiragana ve katakana hece temelli sistemlerdir. Kanjilerin aksine hiragana ve katakana sembolleri anlamları temsil etmezler, sadece ses değerleri vardır ve bu sebeple bir alfabe gibi fonetik olarak okunabilirler. Katakana genel olarak Japoncaya Batı dillerinden alınmış kelimeleri yazmada kullanılır. 

onyomi – kunyomi: Kanjinin Japonca bir kelime telaffuz edecek şekilde okunmasıdır. Örneğin, Japoncada “kılıç” (刀) anlamındaki özgün kelime katana’dır ve aynı anlamdaki kelimesi de Çinceden alınmıştır. 刀 kanjisi katana ve olmak üzere 2 şekilde okunabilir. okunuşu onyomi, yani Çin okunuşu, katana okunuşu ise kunyomi, yani Japon okunuşudur. Bir kanjinin birden fazla onyomi ve kunyomi okunuşu olabildiği gibi onyomi veya kunyomi okunuşu olmayan kanjiler de vardır. 

furigana: Japonca okuncak olan kanjinin sonuna eklenen ve eklendiği Japonca kelimenin çekimini gösteren hiragana sembolleri. Örneğin Japoncada 回り ifadesi mawari, 回し ifadesi ise mawashi okunur. Burada 回 kanjisi fiil gövdesi olan mawa, り ve し hiraganaları ise çekim/yapım ekleri olan –ri ve –shi eklerini göstermektedir. 

rendaku: Japoncada kelime birleşmesi durumunda ikinci kelimenin ilk ünsüzü ötümsüz ise, belli şartlar dahilinde, ötümlüleşir (k ➜ g, s/ts ➜ z, t ➜ d, h/f ➜ b/p, sh ➜ j). Tamamen Çince kelimelerden oluşan bileşik kelimelerde ve bazı özel durumlarda rendaku gerçekleşmez. Örn; te + katana = tegatana, waki + sashi = wakizashi, han + tachi = handachi, su + furi = suburi, hagai + shime = hagaijime

sokuon: Japonca “tsu” hecesini gösteren hiragananın (つ) küçük formuna (っ) “sokuon” denir. Küçük tsu (っ), kendisinden sonra gelen ünsüzün çift okunduğunu gösterir. Bu durum iki şekilde gerçekleşir; 

1) Bazı bileşik kelimelerde ilk kelimenin son ünlüsünün düşüp 2 kelimenin sessiz harflerinin yanyana geldiğini gösterir. Örneğin; ichi + kyō = ichikyō ikkyō, roku + = rokuhō roppō. Bu kelimelerde ilk kelimenin son ünsüzü ikinci kelimenin ilk ünsüzüne benzeşir (asimile olur). 

2) Bazı bileşik kelimelerde ikinci kelimenin ilk sessizi çift okunur (ve romajide çift yazılır). Örneğin; ga’ + shuku = gashuku gasshuku, ji’ + te = jite jitte. /t/ sesinden önce “t” eklenir (örn: jitte), “s” ve “sh” seslerinden önce ise “s” eklenir (örn: massugu, gasshuku). Örnekler arasında verilen ga‘ ve ji‘ kelimelerinin romajide kesme işaretiyle yazılması, bu kelimelerin gırtlak kapantısı (glottal stop) ile bitmesi sebebiyledir, ki bitişen kelimenin ilk sessizini çiftleyen dil olayı budur. Romajide kelime içi kesme işaretinin kullanılnası husus içinse goshin’yō no te maddesinin notuna bakınız.

1 Şubat 2023 Çarşamba

Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS) / Dictionary of Aikido Terms (ATS)

4 yıldır üstünde çalıştığım Aikido Terimleri Sözlüğü (ATS), Türk Aikido Dergisi'nin 2. kuruluş yılında, yani dün yayıma girdi.

Sözlükteki (sonradan eklenenler dahil) maddebaşlarını alfabetik sıra ile aşağıda görebilirsiniz;
You can find the headwords of the dictionary (including those added later) in alphabetical order below;

URL: https://www.aikidodergisi.com/sozluk-anasayfa/


Maddebaşları / Headwords

31.10.2024 (14 madde / 14 headwords)

go no suburi 五の素振り, ichi no suburi 一の素振り, katanakake 刀掛け, ken suburi nanahon 剣素振り七本, nana no suburi 七の素振り, ni no suburi 二の素振り, roku no suburi 六の素振り, san no suburi 三の素振り, setta 雪駄, suihei giri 水平斬り, tan 短, tanken 短剣, tasuki 襷, yon no suburi 四の素振り


17.7.2024 (17 madde / 17 headwords)
aikido wa ugoku zen de aru 合気道は動く禅である, enkei 円形, ensō 円相, gō no keiko 剛の稽古, hassō 八相, hassō gaeshi 八相返し, hodoki waza 解き技, jō no tebiki 杖の手引, jū no keiko 柔の稽古, kata dori 肩取り, ken no tebiki 剣の手引, ki no nagare 気の流れ, sei chū dō, dō chū sei 靜中動動中靜, shodan ho 初段補, sudōri nage 素通り投げ, mononofu 武士, mononofu no michi 武士の道

22.2.2024 (25 madde / 25 headwords)
fukuro shinai 袋竹刀, gokajō 五ヶ条, gyaku kote gaeshi 逆小手返し, ikkajō 一ヶ条, kamiza[2] 神座, kote kudaki 小手砕き, kote oroshi 小手下ろし, kote[2] 籠手, kōte[3] 甲手, munen musō 無念無想, nikajō 二ヶ条, otomo お供, ryō eri dori 両襟取り, ryō muna dori 両胸取り, ryō sode dori 両袖取り, sankajō 三ヶ条, shin[8] 神, shinza 神座, shinzen 神前, shinzen ni rei 神前に礼, tachi dori[1] 太刀取り, tachi dori[2] 立ち取り, tachi waza[1] 立ち技, teyari 手鉾, yonkajō 四ヶ条

28.1.2024 (27 madde / 27 headwords)
aiki to wa ai nari 合気とは愛なり, Aikidō Tōhō İai 合気道刀法居合, aikuchi 合口, Daitō-ryū Aiki-budō 大東流 合気, hiji dori 肘取り, juban 襦袢, jūsan no jō 十三之杖, kakete 掛け手, kokyū nage 呼吸投げ, mae ukemi 前受け身, misogi no jō 禊の杖, misogi no ken 禊の剣, ni rei, ni hakushu, ichi rei 二礼二拍手一礼, ningen keisei no michi 人間形成の道, roku no jō 六之杖, sanjūichi no jō 三十一之杖, semete 攻め手, shi[9] 試, ta+ 多, tasūdori 多数取り, teki 敵, torite 取手, uke nagashi 受け流し, ukete 受け手, ushiro ukemi 後ろ受け身, yurusu 許す, zenpō kaiten ukemi 前方回転受け身

28.9.2023 (13 madde / 13 headwords)
kiri gaeshi
 切り返し, hiki age 引き上げ, sokutei 足底, karami nage 絡み投げ, haya gaeshi 早返し, sukui nage 掬い投げ, ichimonji 一文字, [4] 導, ude mawashi 腕回し, ga’ 合, kiri ma 切り間, shi[8] 指, ō[1] 大

13.5.2023 (23 madde / 23 headwords)
aiki no sen 合気の先, aiki ō-kami 気大神, aikidō no geiko 合気道の稽古, dō in 導引, fuku , fukushiki kokyū hō 腹式呼吸法, gihō 技法, hiji kujiki 肘挫き, himitsu waza 秘密技, ibuki 息吹, ibuki no hō 息吹の法, jōhō giri 上方切り, jōhō[1] 杖法, jōhō[2] , kata hiki otoshi 肩引き落とし, kujiki 挫き, nuboko 沼矛, ōji waza 応じ技, tokonoma 床の間, ude garami 腕絡み, ude gatame 腕固め, ude kujiki 腕挫き, ukemi 受け身

30.4.2023 (13 madde / 13 headwords)
ai nuke 相抜け, bōjutsu 棒術, butsukari 打つ借り, chi no kokyū 地の呼吸, chūgi 忠義, keitō shisei 携刀姿勢, kuji no in 九字の印, mitsu no sen 三つの先, monouchi 物打, sankaku no irimi 三角の入り身, teitō shisei 提刀姿勢, tekubi dori 手首取り, ude guruma 腕車

17.3.2023 (32 madde / 32 headwords)
aiki age 合気上げ, aiki sage 合気下げ, aikitantō 合気短刀, aun no kokyū 阿吽の呼吸, dan-i 段位, eshaku 会釈, gedan gaeshi 下段返し, goshin’yō no te 護身用の手, hachi no ji gaeshi 八の字返し, hijishime 肘締め, jinkai kyushō 人体急所, jō no kamae 杖の構え, jokyō 助教, jōriki 定力, kaiken 懐剣, kaizen 改善, kakae dori 抱え取り, koiguchi no kirikata 鯉口の切り方, kōkutsu dachi 後屈立, kokyū hō 呼吸法, koppō 骨法, nuki[1] 抜き, nuki[2] 貫, nukitsuke 抜付, saza uki 左座右起, shōmen ate 正面当, shu-ha-ri 守破離, Takemusu Aiki 武産合氣, tantōjutsu 短刀術, tsuki jōdan gaeshi uchi 突き上段返し打ち, tsuki no kamae 突きの構え, waki gatame 脇固め

22.2.2023 (30 madde / 30 headwords)
bushidō no nanatsu no bitoku 武士道の七つの美徳, chūdan no kamae 中段の構え, fu+ 不, futari dori 二人取り, gedan no kamae 下段の構え, [4] 合, jōdan no kamae 上段の構え, jūkenjutsu 銃剣術, kafuku tanden 下腹丹田, kaiten nage 回転投げ, kakate giri 片手斬り, kaku obi 角帯, kendō 剣道, kiri[2] 斬り, mae geri 前蹴り, maki otoshi 巻き落とし, misogi no gyō 禊の行, naname kokyū nage 斜め呼吸投げ, nuki uchi 抜き打ち, sage-tō 下げ刀, saya banare 鞘離れ, seimei 生命, shihō giri 四方斬り, shitsui taizen 失意泰然, shitsuke 躾, taitō 帯刀, tōrei 刀礼, tsuka sabaki 柄捌き, yoko geri 横蹴り, zen Nippon aikidō enbu taikai 全日本合気道演武大会

31.1.2023 (1204 madde / 1204 headwords)
#
dan[2] 段, –gi[1] 着, –ka 家, –sha 者, –shi[4] 士, –te[2] 手

A
abara 肋, age 上げ, ago 顎, agura 胡座, ai hanmi 相半身, ai uchi 合打, ai[1] 合, ai[2] 愛, ai[3] 相, aigamae ate 相構え当, aiki 合気, Aiki Bujutsu 合気武術, aiki en 合気苑, Aiki Jinja 合気神社, Aiki Jinja reitaisai 合気神社例大祭, aiki no jutsu 合気の術, aiki no kurai 合気之位, aiki no michi 合気の道, aiki otoshi 合気落とし, aiki shugyōsha 合気修行者, aiki sō 合気槍, aikibudō 合気武道, aikidō ichiro 合気道一路, Aikidō Maki No Ichi 合氣道巻之壹, aikidō[1] 合気道, aikidō[2] 愛気道, aikidōka 合気道家, aikijō 合気杖, aikijū 合気十, aiki-jūjutsu 合気柔術, aikijutsu 合気術, aikiken 合気剣, aiki nage 合気投げ, aiki taisō 合気体操, Aioi-ryū Jūjutsu 相生流柔術, aite 相手, ame no torifune 天の鳥舟, ame no ukihashi 天の浮橋, antei 安定, anza 安座, ara mitama 荒御霊, arawaza 荒技, arukikata 歩き方, asa geiko 朝稽古, ashi 足 / 脚, ashi hakobi 足運び, ashi no yubi 足の指, ashi sabaki 足捌き, ashikubi 足首, atama 頭, ate 当, atemi 当身, ato geiko 後稽古, awase 合わせ, awase geiko 合わせ稽古, aya 綾, aya mochi 綾持ち, ayadori 綾取り, ayumi ashi 歩み足

B
baduanjin 八段錦, banbutsu ruten 万物流転, banyū aigo 万有愛護, battō 抜刀,  棒, bokken 木剣, boku 木, bokutō 木刀, bu 武, bu wa ai nari 武は愛也, budō 武道, Budō Renshū 武道練習, budō shikai 武道四戒, budō to ha shi ni anshin wo eru 武道とは死に安心を得る, budōgi 武道着, budōgu 武道具, budōjō 武道場, budōka 武道家, bugei 武芸, bugei jūhappan 武芸十八般, bugei ryūha 武芸流派, bugeisha 武芸者, bujin 武人, bujutsu 武術, buki 武器, buki dori 武器取り, buki waza 武器技, bukihō 武器法, bunbu ryōdō 文武両道, bunkai 分解, bunō ichinyo 武農一如, bushi 武士, bushidan 武士団, bushidō 武士道, bushin 武心, butoku 武徳, butsudan 仏壇

Ch
chi[1] 地, chi[2] 血, chiburui 血振るい, chidori ashi 千鳥足, chika ma 近間, chikara 力, chinkon kishin no hō 鎮魂帰神の法, chinkon sahō 鎮魂作法, chitsuki 地突き, chō 調, choku 直, chokurei 直霊, chokusen 直線, chokusen no irimi 直線の入り身, chokutō 直刀, chokutsuki 直突き, chōshi waza 調子技, chōshin[1] 調身, chōshin[2] 調心, chōsoku 調息, chōtō 長刀, chototsu ?, chōyaku 跳躍, chōyaku suburi 跳躍素振り, chōyaku undō 跳躍運動, chū 中, chūdan 中段, chūden 中伝, chū ma 中間, chūshin kinō 中心帰納, chūshin ryoku 中心力, chūshinsen 中心線, chūsoku 中足

D
Dai Nippon Butoku Kai 大日本武徳会, dai[1] 第, dai[2] 大, daishō 大小, Daitō-ryū Aiki-jūjutsu 大東流合気柔術, daitō[1] 大刀, Daitō[2] 大東, daki 抱き, daki jime 抱締, dan[1] 段, de 出, deai 出会い, debana 出鼻, den 伝, denshō 伝承, deshi 弟子, [1] 道, [2] 胴, [3] 動, dōgi 道着, dōhai 同輩, dōjō 道場, dōjō yaburi 道場破り, dōjōchō 道場長, dōka 道歌, dōsa 動作, dōshu 道主

E
ebi garami 海老絡み, eimeiroku 英名録, en 円, en no irimi 円の入り身, enbu 演武, enbu no aikidō 演武の合気道, enpi[1] 猿臂, enpi[2] 燕飛, enshin 円心, enten 円転, enten no ri 円転の理, enzan no metsuke 遠山の目付, eri 襟, eri dori 襟取り, etoku 会得, etsunen geiko 越年稽古

F
fudō 不動, fudō no shisei 不動の姿勢, fudōshin 不動心, fudōtai 不動体, fudōza 不動座, fuku shidōin 副指導員, fukuto 伏兔, funakogi 船漕ぎ, funakogi undō 船漕ぎ運動, furi 振り, furi kaburi 振り頭, furitama 振り玉, furizuki 振り突き, futa 双, futari 二人, futari gake 二人掛け, futō wan 不撓腕, futsū geiko 普通稽古

G
gan 眼, ganmen 顔面, ganmen tsuki 顔面突き, ganseki otoshi 岩石落とし, gasshō gasseki undō 合掌合蹠運動, gasshuku 合宿, ge 下, gedan 下段, gei 芸, gendai budō 現代武道, genpuku 元服, genshin 元心, geta 下駄, gi[2] 技, gi[3] 儀, go no sen 後の先, gō-hō 剛法, go[1] 五, [3] 剛, gobu no maai ?, godan 五段, gokaku geiko 互角稽古, gōkoku 合谷, gokui 極意, gokyō 五教, gokyū 五級, gonin gake 五人掛け, gyaku 逆, gyaku hanmi 逆半身, gyakute 逆手

H
ha 刃, habaki 鎺, hachi 八, hachidan 八段, hachiriki 八力, hadaka jime 裸絞, hagaijime 羽交絞, hai[1] 背, hai[2] -, hai[3] 輩, haifuku undō 背腹運動, haishin undō 背伸運動, haitō uchi 背刀打ち, hajime 始め, hakama 袴, hakama biki 袴引き, hakama dome 袴止め, hakama sabaki 袴捌き, hakkei 発勁, hakkyū / hachikyū 八級, hakushu 拍手, han[1] 半, han[2] 範, hanashi waza 離し技, hanbō 半棒, handachi 半立ち, hanmi 半身, hanmi handachi 半身半立ち, hanmi no kamae 半身の構え, hansha 反射, hanshi 範士, hantai 反対, hanza 半座, haori 羽織, happō 八方, happō giri 八方斬り, hara 腹, haragei 腹芸, harakiri 腹切り, hassō no kamae 八相の構え, hasuji 刃筋, hatsu geiko 初稽古, haya suburi 早素振り, hazushi waza 外し技, hei 平, heijōshin 平常心, heikō dachi 平行立ち, heisoku 閉塞, heiwa 平和, heiwa budō 平和武道, heiwa no michi 平和の道, henka 変化, henka waza 変化技, henkō 変更, hera 箆, hidari 左, hiden mokuroku 秘伝目録, hiji 肘, hiji ate 肘当, hijikime osae 肘極め押さえ, hijinage 肘投げ, hiji osae 肘抑え, hiki 引き, hiki taoshi 引き倒し, hikitate keiko 引き立て稽古, himo 紐, hineri 捻り, hiraken 平拳, hiraki ashi 開き足, hiriki no yōsei 臂力の養成, hishigi 拉ぎ, hishiryō 非思量, hitai 額, hito e mi 一重身, hitori geiko 独り稽古, hiyaku 飛躍, hiza 膝, [1] 法, [2] 方, hobo kore dōjō 歩々是道場, hodoki 解き, hojo dōsa 補助動作, hon 本, honbu 本部, honbu dōjō 本部道場, hōnō enbu 奉納演武, hyoshi 拍子

I
i[1] 居, i[2] 威, iai 居合, iaidō 居合道, iaijutsu 居合術, iaitō 居合刀, ichi 一, ichi go ichi e 一期一会, ichigan nisoku santan shiriki 一眼二足三胆四力, ichirei shikon sangen hachiriki 一霊四魂三元八力, idō 移動, idori 居捕, iemoto 家元, iki 息, ikken hissatsu 一拳必殺, ikkyō 一教, ikkyō nage 一教投げ, ikkyō undō 一教運動, ikkyū 一級, iku musubi 生産霊, iku tama 生魂, in no kamae 陰の構え, in yō 陰陽, inori 祈り, irimi 入り身, irimi issoku 入り身一足, irimi nage 入り身投げ, irimi tenkan 入り身転換, irimi undō 入り身運動, iryoku 威力, ishin denshin 以心伝心, issoku ittō no maai 一刀一足の間合い, itchi 一致, itsumo mannaka いつも真ん中, izanau 誘う

J
jikiden 直伝, jūkyū 十級, jikyō jutsu 自彊術, jin 人, jinzō 腎臓, jissen 実戦, jita kyoei 自他共栄, jitte 十手, jiyū 自由, jiyū geiko 自由稽古, jiyū waza 自由技, jō dori 杖取り, jō nage 杖投げ, jō tai jō 杖対杖, jo-ha-kyū 序破急, [1] 杖, [2] 上, jō[3] 場, jōdan 上段, jōdō 杖道, jōgi 杖技, jōjutsu 杖術, jōseki 上席, jōteiken 常定剣, jū yoku gō o seisu 柔よく剛を制す, jū-hō 柔法, jū[1] 十, [2] 柔, [3] 銃, jūdan 十段, jūdō 柔道, jūji garami nage 十字絡み投げ, jūjidō 十字道 jūjutsu 柔術 jūken 銃剣 jūkendō 銃剣道 jūnan hō 柔軟法 jūnan kenkō taisō 柔軟健康体操, junbi dōsa 準備動作, junbi taisō 準備体操, junbi undō 準備運動, junte dori 順手取り, jūryoku 重力, jūtai 柔体, jutsu 術

K
kaburi 頭, kaburi shinogi 頭鎬, kaeshi 返し, kaeshi waza 返し技, kagami biraki 鏡開き, kagura mai 神楽舞, kai[1] 回, kai[2] 会, kai[3] 海, kai[4] 開, kaisetsu 解説, kaisetsu enbu 解説演武, kaiso 開祖, kaiten 回転, kaiten ukemi 回転受け身, kajō ケ条, kakari keiko 掛かり稽古, kakarite 掛かり手, kakato 踵, kake 掛け, kakuto[1] 鶴頭, kakutō[2] 格闘, kamae 構え, kami budō 神武道, kami[1] 神, kami[2] 上, kamidana 神棚, kamiza 上座, kamiza ni rei 上座に礼, kan 館, kanchō 館長, kangeiko 寒稽古, kannagara no michi 随神の道, kanren waza 関連技, kansetsu 関節, kansetsu waza 関節技, kanzashi 簪, kaotsuki 顔付き, kara -, karada 体, karada no sayū mawashi undō 体め左右回し運動, karada no senkai 体め旋回, karada no zengo 体め前後, karaibari 空威張り, karami 絡み, karui geiko 軽い稽古, kashaki uchi ?, kashira 頭, kashiwade 柏手, kasumi no kamae 霞の構え, kasumi no ken 霞の剣, kasutori 粕取り / 糟取り, kata[1] 片, kata[2] 肩, kata[3] 型 / 形, kata[4] 方, katageiko 形稽古, katahiza dachi 片膝立ち, katai geiko 固い稽古, katame 固め, katame waza 固め技, katana 刀, katate 片手, katate dori 片手取り, katate ryōte dori 片手両手取り, katate tōma uchi 片手遠間打ち, katsuhayabi 勝速日, katsujinken 活人剣, kayoi deshi 通い弟子, keichū 頸中, keijōjutsu 警杖術, keiko 稽古, keiko shōkon 稽古照今, keikogi 稽古着, keiraku chiryō 経絡治療, ken dori 剣取り, ken tai jō 剣対丈, ken tai ken 剣対剣, ken tai tantō 剣対短刀, ken[1] 剣, ken[2] 拳, ken[3] 見, kengaku 見学, kenkagoshi 喧嘩腰, kenki no renma 剣気の錬磨, kenpō 剣法, kenshi 剣士, keri 蹴り, kesa giri 袈裟斬り, ki ken tai itchi 気剣体一致, ki musubi 気結び, ki musubi no tachi 気結びの太刀, ki no kenpō 気の剣法, ki no renma 気の錬磨, ki no seiza hō 気の正座法, ki no taisō 気の体操, ki no tantō 木の短刀, ki o tsuke 気を付け, ki[1] 気, ki[2] 木, ki[3] 器, kiai 気合, kiai o ireru 気合を入れる, kiatsu hō 気圧法, kiba dachi 騎馬立ち, kidachi 木太刀, kigamae 気構え, kihon 基本, kihon dōsa 基本動作, kihon waza 基本技, kikai tanden 気海丹田, kikō 気功, kime[1] 決め, kime[2] 極め, kimochi 気持ち, kingyo undō 金魚運動, kinniku 筋肉, kinniku tsū 筋肉痛, kinryoku 筋力, kiri[1] 切り, kiri age 斬り上げ, kiri oroshi 斬り降ろし, kiri otoshi 斬り落とし, kirihaku 切魄, kishi 気死, kissaki 切先, kitai 気體, kiza 跪座, kizami tsuki 刻み突き, ko[1] 古, ko[2] 小, ko[3] 固, ko[4] 呼, [5] / go[2] 後, [6] 攻, [7] / gyō 行, kōan 公案, kōbō itchi 攻防一致, kobudō 古武道, kobujutsu 古武術, Kōbukai 皇武会, Kōbukan Dōjō 皇武館道場, kodachi 小太刀, kōgeki 攻撃, kōgeki hō 攻撃法, kōgeki sen 攻撃線, kōhai 後輩, kōhō 後方, kōhō irimi nage 後方入り身投げ, kōhō tentō undō 後方転倒運動, kōhō ukemi 後方受け身, kokoro 心, kokoro gamae 心構え, Kokuryūkai 黑龍會, kokyū 呼吸, kokyū awase 呼吸合わせ, kokyū chikara 呼吸力, kokyū dōsa 呼吸動作, kokyū ryoku 呼吸力, kokyū tanden hō 呼吸丹田法, koryū 古流, koryū no kata 古流の型, kōsa 交差, kōsa dachi 交差立ち, kōsa dori 交差取り, koshi 腰, koshi ita 腰板, koshi nage 腰投げ, kōshin 後進, koshirae 拵え, kotai 固体, kote 小手, kote gaeshi 小手返し, kote hineri 小手捻り, kote mawashi 小手回し, kōteiteki ni kangaeru 肯定的に考える, kotodama 言霊, kotsu 骨, kubi 首, kubi nage 首投げ, kubi naka ?, kubikiri 首斬り, kubishime 首絞め, kuden 口伝, kumi 組, kumijō 組杖, kumitachi 組太刀, kurigata 栗,形 kusanagi no tsurugi 草薙の剣, kushi mitama 奇御霊, kusshin 屈伸, kūten ukemi 空転受け身, kuzushi 崩し, kyō[1] 教, kyō[2] 競, kyōgi 競技, kyōgi aikidō 競技合気道, kyōju dairi 教授代理, kyōkotsu 胸骨, kyōshi 教師, kyū[1] 九, kyū[2] 級, kyū[3] 吸, kyūdan 九段, kyūkyū 九級, kyūshin 求心, kyūsho 急所, kyūten 球転

M
ma 間, maai 間合い, mae 前, makenai aikidō 負けない合気道, maki 巻, makimono 巻物, makiwara 巻藁, makkō hō 真向法, maru 丸, marubashi 丸橋, masakatsu agatsu 正勝吾勝, masakatsu agatsu katsuhayabi 正勝吾勝勝速日, massugu 真っ直ぐ, mata 股, matsukaze no koto 松風の琴, matsuri 祭, maware 回れ, mawari 回り, mawari ukemi 回受け身, mawashi 回し, mawatte 回って, me 目, meguri 巡り, meikyō shisui 明鏡止⽔, mekakushi no keiko 目隠しの稽古, mekakushi uchi 目隠し打ち, mekugi 目釘, men 面, men tsuki 面突き, menkyo kaiden 免許皆伝, menuki 目貫, metsubushi 目潰し, metsuke 目付, mi[1] 身, mi[2] 見, mi+[3] 御, michi 道, michibiki 導き, migamae 身構え, migi 右, mikiri 見切り, misogi 禊, misogi harai 禊祓う, misogi no kokyū hō 禊の呼吸法, misogi shuhō 禊修法, mitama 御霊, mitori 見取り, mitori geiko 見取り稽古, mizai 未在, mizoochi 鳩尾, mizu no kokoro 水の心, mochi 持ち, mochigata 持ち型, mogitō 模擬刀, moku 木, mokujū 木銃, mokusō 黙想, monjin roku 門人録, moro 諸, morote 諸手, morote dori 諸手取り, motodachi 元立ち, mu[1] 武, mu+[2] 無, mudansha 無段者, muga 無我, mugamae 無構え, mukyū 無級, mukyūsha 無級者, muna 胸, mune 胸, mune dori 胸取り, mune to te 胸と手, murasame 村雨, musha 武者, mushin 無心, musō 無双, musubi[1] 結び, musubi[2] 産霊, muteikō 無抵抗, mutō 無刀

N
nafudakake 名札掛け, nagare 流れ, nagashi 流し, nagayo no den 永世の伝, nage 投げ, nage katame waza 投げ固め技, naginata 薙刀, naginatajutsu 薙刀術, naike ?, nakago 茎, nakaima 中今, nana 七, nanadan 七段, nanakyū 七級, naname 斜め, nanso no hō 軟酥の法, naohi / naobi 直霊, neko ashi dachi 猫足立ち, neribō 練り棒, ni[1] 二, ni[2] -, nidan 二段, nigi mitama 和御霊, nihontō 日本刀, nikyō 二教, nikyū 二級, nin 人, ninin dori 二人取り, ninin gake 二人掛け, ninja 忍者, Nishi Shiki 西式, no 之, nodachi 野太刀, norito 祝詞, nōtō 納刀, nukite 貫手, nusumi ashi 盗み足, nyūnanshin 柔軟心

O
ō’sensei[1] 大先生, ō’sensei[2] 翁先生, ō[1] 大, ō[2] 翁, o[3] / wo -, obi 帯, ōdachi 大太刀, ōgi 奥儀, oi tsuki 追い突き, ojigi お辞儀, okuden 奥伝, okuri ashi 送り足, omote 表, omote chikara 表力, omote kinniku 表筋肉, omote sankaku 表三角, omotegei 表芸, onna bugeisha 女武芸者, orenai ude 折れない腕, oroshi 降ろし, osae 抑え, osae waza 抑え技, oshi 押し, oshi ate 押し当, oshi taoshi 押し倒し, oshieru 教える, otagai お互い, otagai ni rei お互いに礼, otonashii no ken 大人しいの剣, otoshi 落とし, otōto 弟, ōyō waza 応用技, ōyōgi 応用技

R
randori 乱取り, ranteiken 乱定剣, rei ni hajimari rei ni owaru 礼に始まり礼に終わる, rei[1] 礼, rei[2] 魂 / 霊, reigi 礼儀, reigi sahō 礼儀作法, reihō 礼法, reiki 霊気, reishiki 礼式, renma 錬磨, renmei 連盟, renraku waza 連絡技, renshi 練士, renshū 練習, renzoku 連続, renzoku uchikomi 連続打ち込み, renzoku waza 連続技, ri 理, ri gi ittai 理技一体, riai 理合, ridatsu  離脱法, rikaku taisei 離隔態勢, riki 力, rippō 立法, ritsu 立, ritsurei 立礼, ritsuzen 立禅, rokkotsu 肋骨, rokkyō 六教, rokkyū 六級, roku 六, rokudan 六段, rōnin 浪人, ryō 両, ryō sode 両袖, ryōkata dori 両肩取り, ryoku 力, ryōte 両手, ryōte dori 両手取り, ryōte mochi 両手持ち, ryū 流, ryūha 流派, ryūtai 流体

S
sabaki 捌き, sachi mitama 幸御霊, sageo 下緒, sahō 作法, saikeirei 最敬礼, saka 逆, sakate 逆手, sakate mochi 逆手持ち, samurai 侍, san 三, sandan 三段, sangen 三元, sankaku 三角, sankakutai 三角体, sankyō 三教, sankyū 三級, sannin gake 三人掛け, sanpō 三方, Sarutahiko no Ōkami 猿田毘古の大神, sasoi 誘い, satori 悟り, satsujinken 殺人剣, satsunintō 殺人刀, saya 鞘, saya biki 鞘引き, sayū undō 左右運動, sei[1] 正, sei[2] 生, seichūsen 正中線, seichūshin 正中身, seigan no kamae 正眼の構え, seigo hō 制護法, seigyo 制御, seika no itten 臍下の一点, seika tanden 臍下丹田, seiretsu 整列, seiryoku zenyō 精力善用, seitei gata 制定型, seiza 正座, seiza rei 正座礼, sekai dōjō 世界道場, seme 攻め, sen no sen 先の先, sen sen no sen 先先の先, sen[1] 線, sen[2] 先, senpai 先輩, sensei 先生, sensei ni rei 先生に礼, senshin 先心, sente 先手, seppuku 切腹, setsuzoku 接

Sh
続, shaku 尺, shakutaku 尺沢, shareiroku 謝礼録, shi waza 死技, shi[1] 四, shi[2] 死, shi[3] 士, shi[5] 受, shi[6] 師, shi[7] 時, shiai 試合, shiatsu 指圧, shibireru 痺れる, shibori 絞り, shibumi 渋味, shichi 七, shichitoku 七徳, shidachi 受太刀, shidō[1] 士道, shidō[2] 指導, shidōhojoin 指導補助員, shidōin 指導員, shidōsha 指導者, shihan 師範, shihandai 師範代, shihō nage 四方投げ, shikaku[1] 四角, shikaku[2] 死角, shikkō 膝行, shiko dachi 四股立, shime 絞, shime waza 絞技, shimoseki 下席, shimoza 下座, shin gi tai itchi 心技体一致, shin ki ryoku itchi 心気力一致, shin shin tōitsu 心身統一, shin[1] 心, shin[2] 新, shin[3] 真, shin[4] 身, shin[5] 振, shin[6] 伸, shin[7] 進, shinai 竹刀, shinbudō 新武道, shinchō 伸張, shindō 振動, shinken 真剣, shinken shōbu 真剣勝負, shinmu fusatsu 真武不殺, shinobi 忍者, shinobukai 偲ぶ会, shinogi 鎬, shinpan 審判, shinsa 審査, shinsain 審査員, shintai hō 進退法, shiro kashi 白樫, shisei 姿勢, shisei o tadashite 姿勢を正して, shishō 師匠, shiso 始祖 shitabaki 下穿き, shite 仕手, shizentai 自然体, shō[1] 小, sho[2] 初, shō[3] 正, shōbu 勝負, shōbu aiki 聖武合気, shōbu gohō 勝負五法, shōchikubai 松竹梅, shōchikubai no kenpō 松竹梅の剣法, shochūgeiko 暑中稽古, shodō o sei 初動を制, shodan 初段, shōdan shinsa 昇段審査, shoden 初伝, shogaku shugyō 初学修行, shōkyū shinsa 昇級審査, shōmen 正面, shōmen ni rei 正面に礼, shōmen uchi 正面 打ち, shoshin 初心, shoshinsha 初心者, shōtei 掌底, shōtō 小刀, shu[1] 手, shūchū 集中, shūchū ryoku 集中力, shugijutsu 手木術, shugyō[1] 修行, shūgyō[2] 修業, shugyōsha 修行者, shūmatsu dōsa 終末動作, shūren 修練, shutō 手刀, [1] 相, [2] 槍, so[3] 祖, sode 袖, sodeguchi 袖口, sodeguchi dori 袖口取り, sōji 掃除, sōjutsu 槍術, sōke 宗家, soku[1] 息, soku[2] 足, soku[3] 側, sokuhō ukemi 側方受け身, sokumen 側面, sokumenirimi nage 側面入り身投げ, sonkei 尊敬, sonkyo 蹲踞, sōtai dōsa 相対動作, sōtai renshū 相対練習, sōtei 想定, soto 外, soto deshi 外弟子, soto mawari 外回り, su 素, suburi 素振り, suburitō 素振り刀, sude 素手, sudōri 素通り, suigetsu 水月, suigetsu ate 水月当, suihei 水平, suihei uchi 水平打ち, suji 筋, sukashi 透かし, suki 隙, sumi otoshi 隅落とし, sumikiri no kyōchi 澄み切りの境地, sunao 素直, sundome 寸止め, suri 摺, suri age 摺上げ, suri ashi 摺足, suso harai 裾払い, sutemi 捨身, sutemi waza 捨身技, suwari 座り, suwari waza 座り技, suwatte 座って

T
tabi 足袋, tachi tai tachi 剣対剣, tachi rei 立礼, tachi[1] 太刀, tachi[2] 立ち, tachisuji 太刀筋, tai atari 体当たり, tai no henka 体の変化, tai no henkō 体の変更, tai no tenkan 体の転換, tai sabaki 体捌き, tai[1] 体, tai[2] 対, taigi 体技, taijiku 体軸, taijutsu 体術, taisō 体操 taitoku 体得, take 武, takemusu 武産, takumi 巧み, tama no o 玉の緒, tama[1] 魂 / 霊, tama[2] 玉, tamatsume musubi 玉留産霊, tameshi giri 試し斬り, tanbō 短棒, tanbōjutsu 短棒術, tanden 丹田, tandoku 単独, tandoku dōsa 単独動作, tandoku renshū 単独練習, tandoku undō 単独運動, taninzu gake 多人数掛け, tanjō 短杖, tanren 鍛錬, tanren uchi 鍛錬打ち, tantō 短刀, tantō dori 短刀取り, tantō tai ken 短刀対剣, tantō tai tantō 短刀対短刀, taoshi 倒し, taru musubi 足産霊, taryū jiai 他流試合, tatami 畳, tate hiza 立膝, tateken 縦拳, tateki 多敵, tateki geiko 多敵稽古, tateki no kurai 多敵之位, tateki uchi 多敵打ち, te hodoki 手解き, te no uchi 手の内, te sabaki 手捌き, te[1] 手, tegatana 手刀, tegatana no dōsa 手刀の動作, teishō 底掌, tekagami 手鏡, tekubi 手首, tekubi jōhō kōsa undō 手首上方交差運動, tekubi kansetsu jūnan hō 手首関節柔軟法, tekubi kōsa undō 手首交差運動, tekubi osae 手首押さえ, tekubi shindō undō 手首振動運動, ten[1] 天, ten[2] 転, tenbin nage 天秤投げ, tenchi 天地, tenchi nage 天地投げ, tenkai 転回, tenkai ashi 転回足, tenkan 転換, tenkan hō 転換法, Tenshin-ryū Aikibudō 天眞流合気武道, tentai 転体, tentei ?, tentō 転倒, tetsu no wakka 鉄の輪, tettsui uchi 鉄槌打ち, [1] 刀, to[3] -, +[2] 遠, tobi 飛び, tobi ukemi 飛び受け身, tobikomi 飛び込み, tohokami emitame -, tōitsu 統一, tōitsu taisō 統一体操, tōma 遠間, tome 止め, tonfa -, tori waza 取技, tori[1] 取り, tōri[2] 通り, torifune no gyō 鳥舟の行, toshu hō 徒手法, toshu randori 徒手乱取, tsuba 鍔, tsubazeriai 鍔迫り合い, tsugi ashi 継ぎ足, tsuka 柄, tsuka dori 柄取り, tsukami 掴み, tsuki no kokoro 月の心, tsuki[1] 突き, tsuki[2] 月, tsukinamisai 月並み祭, tsukuri 作り, tsumasaki 爪先, tsuriai 釣合, tsurugi 剣, tsuyoi aikidō 強い合気道

U
uchi deshi 内弟子, uchi mawari 内回り, uchi[1] 打ち, uchi[2] 内, uchidachi 打太刀, uchikomi 打ち込み, uchi ma 打ち間, ude 腕, ude gaeshi 腕返し, ude hishigi 腕挫, ude nobashi 腕伸ばし, ude osae 腕抑え, udefuri 腕振り, udefuri chōyaku undō 腕振り跳躍運動, udekime nage 腕極め投げ, Ueshiba Juku 植芝塾, uke 受け, ukemi 受け身, uki otoshi 浮落, undō 運動, unsoku hō 運足法, unsui 雲水, ura 裏, ura chikara 裏力, ura kinniku 裏筋肉, ura sankaku 裏三角, uragei 裏芸, uraken 裏拳, ushiro 後ろ, ushiro hanten ukemi 後ろ半転受け身, ushiro nage 後ろ投げ, utsuri 移,り uwagi 上着

W
wa 和, wagō no michi 和合の道, waka sensei 若先生, waki 脇, waki gamae 脇構え, wakiaiai 和気藹藹, wakizashi 脇差, wan 腕, ware soku uchū 我即宇宙, waza 技, waza ari 技有り, waza o nusumu 技を盗む

Y
yagai geiko 野外稽古, yakusoku geiko 約束稽古, yamabiko no michi 山彦の道, yame 止め, yameru 止める, yari 槍, yawara 柔ら, yawarakai 柔らかい, yawarami 柔ら身, yō no kamae 陽の構え, yoko 横, yoko ukemi 横受け身, yokomen 横面, yokomen uchi 横面 打ち, yon 四, yondan 四段, yonhon nukite 四本貫手, yonkyō 四教, yonkyū 四級, yonnin gake 四人掛け, yoyū 余裕, yū+ 有, yubi 指, yubi dori 指取り, yubi waza 指技, yūdansha 有段者, yūkyūsha 有級者

Z
za 座, zafu 座蒲, zagi 座技, zahō 座法, Zaidan Hōjin Aikikai 財団法人合気会, Zaidan Hōjin Kōbukai 財団法人皇武会, zanshin 残心, zantō kokyū nage 斬刀呼吸投げ, zarei 座礼, zazen 座禅, zen[1] 前, zen[2] 禅, zengaku 前額, zengo 前後, zengo giri 前後斬り, zengo undō 前後運動, zenkutsu dachi 前屈立ち, zenpō 前方, zenpō hiyaku ukemi 前方飛躍受け身, zenshin 前進, zōri 草履, zubon –